Túi mật là một cơ quan nhỏ có
hình quả lê nằm bên dưới gan và chứa mật, tiết dịch tiêu hóa giúp phân hủy chất
béo. Các vấn đề về túi mật thông thường nhất là sỏi mật. Sỏi mật có thể gây
viêm và đau, chúng có thể nhỏ như hạt cát hoặc cũng có thể lớn như bóng golf.
Sỏi mật thường xảy ra ở 20% phụ nữ
và 10% nam giới ở Mỹ vào tuổi 60. Phụ nữ có xu hướng phát triển sỏi mật nhiều
hơn bởi do sự thay đổi hormone giới tính estrogen và progesterone có thể làm
tăng sản xuất sỏi. Estrogen làm tăng lượng cholesterol trong mật và progesterone
làm chậm việc rỗng túi mật. Nguy cơ hình thành sỏi mật tăng lên do thai nghén
hoặc thậm chí là thuốc tránh thai, ảnh hưởng đến lượng hormone.
Theo thống kê của trường Đại học
Gastroenterology, sỏi mật thường được phát hiện ngẫu nhiên trong khi điều tra
các vấn đề sức khỏe khác. Nhưng nếu bạn gặp các dấu hiệu và triệu chứng sau
đây, hãy nhanh chóng đến các cơ sở y tế để kiểm tra.
Triệu chứng bệnh sỏi mật
Vàng da
Bệnh vàng da là triệu chứng của bệnh
gan, biểu hiện như là vàng da và mắt trắng, cùng với các triệu chứng như nước
tiểu đậm màu và phân màu nhợt nhạt. Bệnh vàng da rất phổ biến ở trẻ sơ sinh,
nhưng cũng là dấu hiệu của một vấn đề về túi mật ở người lớn. Túi mật phóng
thích mật vào ruột non thông qua ống dẫn túi, kết nối với ống mật. Bệnh vàng da
xuất hiện khi ống dẫn bị tắc nghẽn do sỏi mật hình thành có thể khiến mật tích
tụ trong túi mật và tăng nồng độ của một chất màu vàng gọi là bilirubin.
Đau bụng
Theo chuyên gia y tế Đại học Ohio
State, triệu chứng của sỏi mật là cơn đau thường xuyên xảy ra sau khi ăn và có
thể kéo dài vài giờ. Đau thường ở phía trên bên phải vùng bụng, gần khung sườn,
nhưng nó cũng có thể tỏa ra phía sau lưng và trung tâm vùng bụng. Đau túi mật
có thể kéo dài từ 1 giờ đến vài giờ đồng hồ và có nhiều khả năng bị kích thích
khi ăn quá nhiều hoặc nhiều chất béo. Kiểu đau này xuất hiện và lặp đi lặp lại
nhiều lần.
Sỏi mật triệu chứng và cách làm giảm các cơn đau sỏi mật. |
Buồn nôn
Rất nhiều người mắc phải các vấn
đề về túi mật có các triệu chứng như đau bụng, ợ nóng, hoặc trào ngược axit.
Đôi khi người ta có thể nhầm lẫn sỏi mật với đau cơ bắp. Nhưng nếu buồn nôn hoặc
nôn tái phát kèm với các cơn đau sau khi ăn, có thể là dấu hiệu của bệnh túi mật.
Viêm tụy
Nếu bạn bị viêm tụy, viêm đại
tràng, bạn nên kiểm tra sỏi mật. Tụy gần gan và thải các enzyme tiêu hóa vào
cùng một vị trí của đường tiêu hóa. Bởi vì hai ống dẫn gặp nhau gần ruột, một
hòn sỏi trong ống dẫn này sẽ làm ảnh hưởng đến chức năng của ống dẫn còn lại và
gây viêm và đau bụng. Triệu chứng viêm tụy bao gồm đau bụng, buồn nôn, nôn mửa,
mạch nhanh và sốt.
Béo phì hoặc giảm cân đột ngột
Đây là những triệu chứng có liên
quan đến sỏi mật. Thông thường tăng cân hoặc giảm cân xảy ra đầu tiên và sau đó
các vấn đề túi mật phát triển. Nguyên nhân bởi những người béo phì có nguy cơ bị
sỏi mật cao hơn. Và trong khi giảm cân có thể giúp làm giảm nguy cơ, giảm cân
nhanh có thể khiến bạn dễ bị sỏi mật hơn.
Lưu ý
Trong khi đau bụng phía trên bên
phải là một triệu chứng của bệnh túi mật, đôi khi cảm giác đau bụng lại có thể
là do vấn đề của tim hoặc phổi. Viêm phổi cũng có thể cảm thấy như đau bụng
phía trên bên phải. Ngoài ra, nếu bạn cảm thấy sốt và ớn lạnh cùng với đau bụng,
có thể bạn bị một chứng viêm túi mật cấp tính do nhiễm trùng, không phải sỏi mật.
Cách làm giảm triệu chứng, cơn đau do sỏi mật
Có các cách làm giảm cách triệu
chứng, cơn đau do sỏi mật? Những cơn đau bệnh là triệu chứng phổ biến nhất của sỏi
mật. Nó có thể xảy ra ở bất kỳ thời điểm nào trong ngày, nhưng thường được kích
hoạt sau khi bạn có một bữa ăn giàu chất béo. Mức độ của các cơn đau có thể rất
khác nhau, từ đau nhẹ đến đau quặn dữ dội.
Nếu bạn cảm nhận thấy cơn đau chỉ
ở mức độ vừa phải, bạn có thể dễ dàng xử trí nó ngay tại nhà mà chưa cần thiết
phải đến bệnh viện.
Dưới đây là 9 cách làm giảm cơn đau sỏi mật.
1. Uống thuốc giảm đau: Một viên thuốc giảm đau có thể hữu ích
trong trường hợp bạn không có nhiều thời gian để nghỉ ngơi hay chườm túi nhiệt.
Trong đó Paracetamol là loại thuốc thường được sử dụng nhất, bởi chúng tương đối
an toàn và có thể giúp làm giảm cơn đau nhanh chóng.
1. Sử dụng túi giữ nhiệt: Bạn có thể làm dịu ngay cơn đau do sỏi mật
với một túi giữ nhiệt hoặc một chai nước ấm, bằng cách đặt trực tiếp chúng lên
vùng bụng bị đau, lăn đều và xoa nhẹ nhàng. Sức nóng từ túi giữ nhiệt sẽ giúp bạn
làm dịu cơn đau. Bạn nên chườm túi nhiệt trong khoảng 20 – 30 phút và có thể
ngăn cách bằng một miếng vải mềm để tránh làm bỏng vùng da xung quanh bụng.
3. Nhâm nhi một ly nước ép rau quả: Sử dụng nước ép rau quả có thể
giúp bạn giải độc, tăng cường vitamin và năng lượng để chống chịu với cơn đau.
Đôi khi, uống một ly nước ép mát lạnh sẽ làm tinh thần bạn phấn chấn lên và
quên đi cơn đau do sỏi mật đang hành hạ.
Một công thức lý tưởng đã được chứng
minh có hiệu quả tốt để giúp giảm đau do sỏi mật là hỗn hợp nước ép củ cải đường,
nước ép cà rốt và nước ép dưa chuột với tỷ lệ bằng nhau. Các chuyên gia khuyến
cáo, bạn nên uống hỗn hợp này hai lần mỗi ngày trong vòng hai tuần để hạn chế
các cơn đau của sỏi mật.
4. Bổ sung nước cam, nước chanh: Các loại trái cây họ cam giàu
vitamin C và pectin, vì vậy đặc biệt hiệu quả để giúp bạn thoát khỏi các cơn
đau do sỏi mật. Bạn nên uống một ly nước chanh hoặc nước cam với khoảng 120 –
180 ml mỗi ngày, duy trì trong khoảng 1 tuần và nên uống khi bụng đói.
5. Sử dụng thảo dược: Rất nhiều loại thảo dược trong thiên nhiên có
thể giúp bạn làm giảm được các cơn đau do sỏi mật, điển hình như Uất kim, Chi tử,
Nhân trần, Bồ công anh,… Bạn có thể sử dụng chúng dưới dạng trà, hoặc dưới dạng
viên uống đã được bào chế sẵn trong một số sản phẩm từ thảo dược.
6. Bột nghệ trộn với mật ong: Hoạt chất curcumin ở trong củ nghệ có
tác dụng lợi mật và tăng chất lượng dịch mật. Trong khi mật ong có tính chất
sát trùng, có thể ngăn ngừa viêm nhiễm. Sự kết hợp này sẽ giúp bạn cải thiện được
tình trạng đau, viêm do sỏi mật. Bạn có thể sử dụng hỗn hợp bột nghệ và mật ong
theo cách sau: Trộn 1 muỗng canh (15ml) mật ong với 1 thìa cà phê (5g) bột nghệ,
sử dụng trong một ngày.
7. Uống một ly giấm táo: Các hoạt chất có tính acid ở trong giấm
táo giúp làm giảm nhanh chóng cơn đau do sỏi mật, thậm chí có thể giảm đáng kể
triệu chứng đau chỉ trong vòng 15 phút. Nếu bạn cảm thấy khó khăn khi sử dụng
giấm táo, bạn có thể pha chung 1 muỗng café dấm táo (5ml) với khoảng 250ml nước
ép táo để uống trong ngày. Nếu uống được, bạn có thể thử tăng lượng dấm táo lên
60 ml, pha với 250ml nước ép để cải thiện cơn đau nhanh chóng hơn.
8. Dùng dầu thầu dầu: Dầu thầu dầu có thể giúp trung hòa các phản ứng
viêm và làm giảm đáng kể triệu chứng đau do sỏi mật khi bôi tại chỗ. Bạn có thể
ngâm một miếng vải mềm trong dầu thầu dầu ép lạnh, sau đó đặt trực tiếp lên
vùng bụng phía túi mật. Giữ nguyên miếng vải thấm thầu dầu trong vòng 30 phút để
giúp giảm đau hiệu quả nhất.
9. Uống nước muối: Hòa tan ½ muỗng café muối (khoảng 2,5g) vào 1 ly
nước ấm (250ml) và uống nước trước khi đi ngủ để giúp giảm áp lực túi mật, từ
đó giảm được triệu chứng đau do sỏi.
Những biện pháp trên có thể giúp
bạn làm dịu tạm thời các cơn đau do sỏi mật, nhưng cách duy nhất để phòng tránh
và thoát khỏi chúng về lâu dài là duy trì một chế độ ăn uống, sinh hoạt và phác
đồ điều trị bệnh khoa học. Bạn cần phải giảm bớt lượng chất béo, chất đường
trong mỗi bữa ăn, tăng cường vitamin C, chất xơ và uống đầy đủ nước mỗi ngày.
Nếu thấy cơn đau nặng, kéo dài,
hoặc xuất hiện kèm theo các triệu chứng như vàng da, vàng mắt, sốt, ớn lạnh…
thì tốt nhất bạn nên khẩn trương nhập viện để được xử trí kịp thời, vì đây có
thể là dấu hiệu của các biến chứng nguy hiểm do sỏi mật.